Judaica

Podróż do kraju króla Ubu…z 70 minutowym opóźnieniem…

Właśnie jestem po wyczerpującej, bo długiej, podróży z Opawy do Warszawy, gdzie wziąłem udział w nagraniu najnowszego odcinka spotkań w Hali Odlotów, w TVP Kultura.

Świadkowie. Losy gliwickich Żydów (3)

Świadek – doktor medycyny Artur Blumenfeld Artur Blumenfeld urodził się  4 stycznia 1870 r. w Gliwicach. Ojciec – Jakób. Matka – Henrieta Skucz. Doktor Blumenfeld był znanym gliwickim lekarzem, podobnie jak inni Żydzi gliwiccy w jego ocaleniu pomogło mu zakwalifikowanie przez nazistów do grupy Mischlinge. W gliwickim  muzeum znajduje się jego portret autorstwa Eugena Spiro z 1919 roku. W okresie zakazu wykonywania zawodu lekarza, był uprawniony […]

Świadkowie. Losy śląskich Żydów (1)

Opublikuję kilka zeznań żydowskich mieszkańców Gleiwitz/Gliwic. To sądzę ciekawy materiał źródłowy, poznawczy. Przeżyli, bo pozostawali w związkach z niemieckimi małżonkami. Z relacji Żydów w Berlinie wiemy, że nie zawsze chroniło te osoby przed śmiercią. Gestapo aresztowało je pod nieobecność współmałżonka i wywoziło do obozów koncentracyjnych. Po powrocie z pracy mąż, żona, znajdowali już opustoszałe, często splądrowane mieszkanie. Uważam, że po ludzku to interesujący i poruszający materiał opowiadający o losach Żydów śląskich od 1933 roku do 1945 roku. W przypadku Wattenbergera, to relacja […]

Ukamienowanie

Dawny nowy cmentarz żydowski w Gliwicach. Odchodzi, zanika, przestaje być. Nostalgia to za mało, by trwał. Potrzebny jest ktoś, kto położy kamień, zmówi kadisz i nie poplącze słów… Dzieciom zanuci kołysankę, by było im lżej pod rozkradanym kamieniem. Dorosłym przypomni słowa, przywracające pamięć i godność, gdy czas wytarł słowa na kamieniu.    

Linie Mendelsohna

Dwa miasta. Lecz nie jak u Zagajewskiego – Lwów i Gliwice. To nie są też Gleiwitz i Gliwice, jak w prozie Lachmanna. Ostrawa i Gleiwitz. Dynamika i funkcja. Domy towarowe, które zmieniały oblicze architektury śródmieść miast dwudziestolecia międzywojennego. Górny Śląsk i Morawy. Gleiwitz – symboliczny początek. Ostrawa – koniec dzieła Mendelsohna na kontynencie. Dzieło osierocone. Linie – początku – Gliwice i końca – Ostrawa. Weichmann i Bachner. Ten ostatni ze śląskich […]

Powroty. Cmentarz żydowski w Krnovie

Powstał w 1872 r. Do dzisiaj zachowało się 150 nagrobków, w tym neobarokowa tumba nagrobna z 1910 roku. Miejscowość nazywała się wtedy Jaegerndorf. Ostatni pogrzeb miał miejsce w 1968 roku. Dom pogrzebowy zniszczyli naziści w 1939 roku. Cmentarz konsekwentnie niszczyli komuniści w latach 1983-86.

Koncert w synagodze / Concert in synagoge

Zapis z koncertu W synagodze w Krnovie słuchałem koncertu muzyki żydowskiej. Muzyka i słowa. Teksty wierszy przypominały sceny z dzieciństwa. Oniemiałe oczy dziecka patrzyły, jak krople parafiny, jak łzy dorosłych, płynęły po chanukowej menorze i zamierały martwe. Jaegerndorf 1938. Muzyka, wypełniała martwą przestrzeń synagogi, z której Boga wyprowadzono nocą i zamieniono jego dom, na skład rzeczy niepotrzebnych. Zostały Tora i nazwiska wiernych, którzy nie chcieli odejść. Zabrano ich później. […]

Past in colour. Jewish Cementary in Krnov (Jaegerndorf). Przeszłość w kolorze. Żydowski cmentarz w Karniowie (Krnov)

Zniknie, za sprawą żywych / It will diminish – thanks to the living. Trwa jeszcze – dzięki ludziom / It strives to survive – thanks to people

Mówią o sobie: „Brygada żydowski cmentarz w Karniowie (Krnov)”

To tekst o determinacji, wierze w sens zmagania się z rzeczywistością i ludziach, którzy mnie zachwycili. To nie będzie obiektywny wpis. Będzie skrajnie subiektywny. Jest tylko pośrednio o ludziach, którzy odeszli i leżą na żydowskim cmentarzu w Karniowie. To wyraz uznania dla tych, którzy za wszelką cenę starają się pamięć o tych, co odeszli zachować. Na cmentarzu założonym w 1873 roku (dzisiejsza dzielnica V Osade)  i czynnym do lat 60-tych XX wieku, leżą wybitni przedstawiciele gminy miasta Karniowa (wówczas […]